پیش‌بینی رفتار اخلاقی کارکنان مدارس ابتدایی براساس ویژگی‌های شخصیتی و با نقش واسطه‌ای هوش معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.30473/jpsy.2023.65436.1018

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و رفتار اخلاقی کارکنان با نقش واسطه‌ای هوش معنوی بوده است. تمامی معلمان و مدیران آموزش ابتدایی بندر ماهشهر جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می‌دهند. نمونه آماری براساس فرمول کوکران به تعداد 384 نفر و به روش تصادفی ساده انتخاب شد. برای جمع‌آوری داده‌های میدانی از پرسش‌نامه ویژگی‌های شخصیتی نئو (1992)، پرسش‌نامه هوش معنوی کینگ (2008) و سه پرسش‌نامه رفتار اخلاقی کاردی (2004) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل مسیر انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که از میان ابعاد ویژگی‌های شخصیتی، برون‌گرایی توافق‌پذیری بیشترین اثر مستقیم با ضریب 23/0درسطح معناداری 01/0 را بر روی بسط حالت هوشیاری هوش معنوی دارد، از میان ابعاد هوش معنوی، آگاهی متعالی بیشترین اثر مستقیم با ضریب 34/0 در سطح معناداری 01/0 را بر روی رفتار اخلاقی دارد. همه ابعاد ویژگی‌های شخصیتی با واسطه‌گری هوش معنوی بر رفتار اخلاقی اثر غیر مستقیم معنادار داشته و از میان ابعاد متغیر ویژگی‌های شخصیتی، تجربه‌گرایی بیشترین اثر غیرمستقیم با ضریب 31/0 در سطح معناداری 01/0 را بر روی رفتار اخلاقی دارد. بنابراین هوش معنوی نقش واسطه‌گری مؤثری در روابط بین ویژگی‌های شخصیتی و رفتار اخلاقی کارکنان ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها


آهنگری، الهه؛ عسکری، زهرا؛ تقوی، احمد و اخرتی، محمود (۱۳۹۳). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی با هوش معنوی دانشجویان در حال تحصیل دانشگاه پیام نور، دومین همایش ملی پژوهش و درمان در روان‌شناسی بالینی، تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام.
بازیدی، قهرمان (1399) نقش ویژگی‌های شخصیتی بر رعایت اخلاق حرفه‌ای و پاسخگویی فردی در ادارات ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم ورزشی.
حاجی پور، سمیه و کریمی تکلو، سلیم (1394). اخلاق کاربردی؛ تجزیه و تحلیل بنیادی هوش معنوی و رفتار اخلاقی مدیران و کارکنان، فصلنامه علمی- ترویجی اخلاق، 5 (19)، 185 – 222.
حیدری، بی بی طاهره (1399). پیش‌بینی سطح اخلاق حرفه‌ای درروان شناسان ومشاوران براساس ویژگی شخصیتی وهوش معنوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی شاندیز، گروه روان‌شناسی.
خدا بخشی، شراره؛ رحیمی کیا، امین و جعفری حسن (1393). شناسایی رابطه بین هوش معنوی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. نشریه یافته، 59 (1).
دهقان، مجتبی؛ عباسی، مسلم و پیرانی، ذبیح اله (۱۳۹۴). رابطه هوش معنوی و ویژگی‌های شخصیتی با رضایت زناشویی در زنان متاهل دانشجو. سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران: موسسه همایشگران مهر اشراق.
رجبی نژاد سیاهپوش، مهناز (1398). بررسی تاثیر اخلاق سازمانی بر رفتار اخلاقی حسابرس با نقش میانجی حاکمیت سازمانی (شرکتی) و اثر تعدیلگر ویژگی‌های شخصیتی حسابرس در بین شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان هرمزگان، مرکز پیام نور قشم.
روستایی، ناهید (1401). نقش واسطه‌ای اخلاق حرفه‌ای در رابطه ویژگی‌های شخصیتی با اثر بخشی سازمانی مدیران ابتدایی ناحیه 2 شهر شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
قاسمی، لیلا و بهروزی، محمد (۱۳۹۳). بررسی نقش ویژگی‌های شخصیتی در رشد رفتار اخلاقی کارکنان دانشگاه پزشکی بوشهر. همایش بین المللی مدیریت، تهران: مؤسسه سفیران فرهنگی مبین.
گل پرور، محسن؛ جوادیان، زهرا؛ برازنده، امین (1392). تبیین رفتار پرخاشگرانۀ دانش‌آموزان پسر به فرد غریبه و آشنا از طریق تعامل شناخت و شخصیت. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 15 (1).
مرعشی، علی؛ محرابیان، طاهره و مسلمان، مهسا (1395). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و هوش معنوی با رضایت از زندگی در کارکنان یک شرکت صنعتی در استان ایلام. مجله علوم مراقبتی نظامی، 3 (1)، 48 – 55.
میرزاخانی، پرویز؛ دلاور، علی و مکوندی، بهنام (۱۳۹۳). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با هوش معنوی در اعضاء باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4 (1).
موسوی، سید حسین (1391). بررسی رابطه بین هوش فکری و رفتار شهروندی سازمانی در دبیران دبیرستان‌های شهرستان زنجان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
موسوی بیدک، سیده فائزه (1401). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی براساس ویژگی‌های شخصیتی و هوش معنوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی پیشتازان، گروه روان‌شناسی.
نعمتی، هریس، ناصر؛ عبدل آبادی، علی اکبر و عباسی بورندرق، سکینه (۱۳۹۱). کارکرد اخلاق در شخصیت و ایجاد تحول در ویژگی‌های شخصیتی ایرانیان. کنفرانس ویژگی‌های ملی 5 گانه تحول در شخصیت ایرانیان و پیشرفت ایران، ارس: پردیس بین المللی ارس دانشگاه تهران.
واحدی، مجید (1399). شناسایی تأثیر هوش معنوی بر سکون زدگی در مسیر پیشرفت شغلی سرمایه انسانی با نقش تعدیل گری جو سازمانی در دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی. مدیریت سازمان‌های دولتی، 9 (1)، 11 – 28.
والا، رضا وجمال آرائی، محمدرضا (1393). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و باورهای دینی – مورد مطالعه کارکنان یگان‌های ویژه ناجا. مجله بصیرت و تربیت اسلامی، 11 (29)، 83 – 111.
یاراحمدی، زهرا (1400). پیش‌بینی خودکارآمدی براساس هوش معنوی و ویژگی‌های شخصیتی در دانشجویان مراکزآموزش عالی خواهران قم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی.
 
 
 
 
 
Bairaktarova, D & Woodcack, A. (2017) Engineering Student`s Ethical Awareness and Behavior: A New Motivational Model Science and Engineering Ethics, 23 (4), 1129-1157
Costa, P. T & McCrea, R. R. (1990). The NEO personality Inventory. Manual. Psychological Assesment Resources.
Gönül Kaya Özbağ. (2016). The Role of Personality in Leadership: Five Factor Personality Traits and. 12th International Strategic Management Conference, ISMC 2016, 28-30 October 2016, Antalya, Procedia - Social and Behavioral Sciences 235 (2016 ) 235 – 242.
Harmer, Richard. (2008). Organizational Citizenship Behavior, Emotional Intelligence, and Spirituality Intelligence:What’s the Relationship? Australian catholic university.
Hart, D. (2020). The development of moral identity. In G. Carlo & C. P. Edwards (Eds. ), Nebraska Symposium on Motivation: Moral development through the lifespan: Theory, research, and application (pp. 165 –196). Lincoln, NE: University of Nebraska Press.
Mitonga-Monga (2015). Perceived ethical leadership in relation to employees’ organisational commitment in an organisation in the Democratic Republic of Congo, Department of Industrial and Organisational Psychology, University of South Africa (Unisa), P. O. Box 392, Pretoria 0003, South Africa.
Reza Abid, Heidar. , Gulzar, Amir. , Hussain, Wagar (2015). The impact of servant leadership on organizational citizenship behaviors with the mediating role of trust and moderating role of group cohesivenessA Study of public Sector of Pakistan. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, Vol. 5, No. 3. PP 234-242.
Semeijn. J. H. , van der Heijden. B. I. J. M. , A. De Beuckelae. (2020). Personality traits and types in relation to career success: An empirical comparison using the big five‏, Volume69, Issue2, April 2020, Pages 538-556.
Skrzypińska, K. (2020). Does spiritual intelligence (si) exist? A theoretical investigation of a tool useful for finding the meaning of life. Journal of Religion and Health. Advance online publication. https://doi. org-/10. 1007/s10943-020-01005- 8.