بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و تعارض کار- خانواده با استرس شغلی مشاوران مدارس شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارعلوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فرهنگیان

2 مربی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان

3 کارشناسی ارشد، مشاوره شغل، دانشگاه آزاد اسلامی

10.30473/jpsy.2023.66023.1021

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعارض کار- خانواده با استرس شغلی مشاوران دوره دبیرستان شهر شیراز بود. این پژوهش از نوع کاربردی و از روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مشاوران آموزش و پرورش نواحی چهارگانه شهر شیراز بود که با استفاده از جدول مورگان تعداد 214 نفر به عنوان حجم نمونه برآورد شدند که این تعداد با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های تعارض کار - خانواده نت مایر و مک ماریان (1996)، استرس شغلی استایمتز (1977) و کیفیت زندگی کاری قاسم زاده (1384) استفاده شد. روایی و پایایی ابزارها مطلوب گزارش شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که بین تعارض کار - خانواده و تعارض خانواده - کار با استرس شغلی رابطه مثبت و معنادار و کیفیت زندگی کاری با استرس شغلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. همچنین یافته‌ها نشان داد که تعارض کار - خانواده به‌طور منفی و معناداری استرس شغلی را پیش‌بینی می‌کند.

کلیدواژه‌ها


اسپکتور، پ (1397). روان‌شناسی صنعتی و سازمانی. ترجمه شهناز محمدی. (1388) تهران: انتشارات ارسباران.
پرداختچی م.ح (1384). بررسی کیفیت زندگی کاری کارکنان شرکت فولاد مبارکه. واحد پژوهش‌های شرکت فولاد مبارکه اصفهان.
خاقانی زاده، م، عبادی، ع، سیرتی نیر، م، رحمانی، م (1387). بررسی رابطه استرس شغلى و کیفیت زندگى کارى پرستاران شاغل در بیمارستان‌هاى منتخب نیروهاى مسلح. طب نظامی، شماره 10 (3).
کی ریاکو، ک (2000). مهار استرس در معلمان. ترجمه منصوره وحدتی احمدزاده (1384). تهران: انتشارات رشد.
دیباج، ف (1388). آسیب‌شناسی شغلی. چاپ اول: نشر سلسبیل.
قاسم زاده، ع (1384). اثربخشی مشاوره شغلی به شیوه سازگاری شغلی دیویس بر کیفیت زندگی کارکنان شهرداری شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
ریجو، ر (1991). زمینه روان‌شناسی صنعتی سازمانی. ترجمه داوود حسین زاده و دیگران (1383)، تهران: مازیار.
شهبازی، ب واعظی، م و ثنایی پور، ه (1388). تبیین رابطه کیفیت زندگی کاری و عملکرد مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه اصفهان. نشریه مدیریت دولتی، 3، .84-69
شعبانی ب، غلامرضا، فراهانی، ا، باقریان فاضل، ف (1391). تعیین رابطۀ بین تعارض کار خانواده و کیفیت زندگی رؤسا و نائب رؤسای هیئت‌های ورزشی استان همدان. پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال هشتم/شماره پانزدهم، بهار و تابستان، 1391.
مومنی، خ. م (1391)، رابطه معنویت، تاب‌آوری و راهبردهای مقابله‌ای با کیفیت زندگی دانشجویان دوره 6، مجله علوم رفتاری، شماره 2، صفحۀ 103-97.
 
Adams, G. A., King, L. A., & King, D.W. (1996). Relationships of job and family involvement, family social support, and work-family conflict with job and life satisfaction. Journal of Applied Psychology, 81, 411-420.
Ahsan, N., Zaini A. & Yong Gun Fie, D. (2009). A study of Job stress on job satisfaction among university Staff in Malaysia: Empirical Study. European Journal of Social Sciences, 121-131.
Ahadi B, Fathi A, Abdolmohammadi K. Investigating the Psychological Factors Affecting the Job Performance of East Azarbaijan Police Commanders (In Persian). Journal of Quarterly East Azarbaijan Journal of Law. 2014; 4(4):63-78.
AhmadianMagin N, Abedi P, Akhund MR, Rahimi A, Hekmat Kh, Ahmadian Magin Z. The Work-Family Conflict Association with Quality of Life among Midwives in Hospitals and Health Care Centers in Ahvaz City (In Persian). Journal of Ilam University of Medical Sciences. 2015; 23(7): 172-180.
Allison M. G. (2007). Identifying the types of student and teacher behaviors associated with teacher stress. Teaching and Teacher Education. 23, 624-640.
Anderson, S. E., Coffey, B. S, & Byerly, R. T. (2002) Formal organizational initiatives and informal workplace practices: Links to work–family conflict and job-related outcomes. Journal of Management, 28(6), 787–810.
Azadi Y, Taghdisi A, Jamshidi A, Jamini D. Assessment of Quality of life in rural areas of Ilam province: A case study of Karezan DehestanDistrict. J Res Rural Plan 2013; 2(3): 49-71.
Burley, k. a. (1995). "family variables mediators of the relationship between work family conflict and marital adjustment. Among dual career man and women", journal of social psychology 497 135,483.
Carlson DS, Kacmar KM, Williams LJ. (2000). Construction and initial validation of a multidimensional measure of work-family conflict. Journal of Vocational Behavior. 2000; 56(2): 249-276.
Carlson, D.W. (1999). Personality and role variables as predictors of three forms of work-family conflict. Journal of Vocational Behavior, 55, 236-253.
Chan. D. W. (2002). Stress, Self-Efficacy, Social Support, and Psychological Distress Among Prospective Chinese Teachers in Hong Kong. Educational Psychology. 22 (5), 557 – 569.
Chiang, F.F.T.; Birtch, T.A. & Kwong Kwan, H. (2010). The moderating roles of job control and work-life balance practices on employee stress inthe hotel and catering industry. International Journal of Hospitality Management, 29 , 25–32.
Dereke, M., & Rezaei, H. (2020). The relationship of job stress with organizational climate, quality of work life, and job involvement. Journal of Industrial and Organizational Psychology Studies, 7(1), 175-188. (Persian)
Elizur D, Shye S. (1990). Quality of work life and its relation to quality of life. Applied Psychology. 1990; 39(3):275-291.
Fernandes, R. B., Martins, B. S., & Caixeta, R. P., Costa Filo, C.G., Braga, G.A., Antonialli, L.M. (2017). Quality of work life: An evaluation of Walton model with analysis of structural equations. Espacios, 38(03).
Erdamar, G., & Demirel, H. (2014). Investigation of Work-family, Family-work conflict of the teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 4919-4924
Frone, M. R., Russell, M., & Cooper, M. L. (1991). Relationship of work and family stressors to psychological distress: The independent moderating influence of social Support, mastery, active coping and self-focused attention. Journal of Social Behavior and personality, 6, 227–250.
Frone, M.R.; Russell, M & Cooper, M.L. (1992). Antecedents and outcomes of work-familyconflict: A model of the work- family interface. Journal of Applied Psychology, 77, 65-78.
Gahlawat, N., Phoghat, R. S., & Kundu, S. C. (2019). Evidence for life satisfaction among dual-career couples: The interplay of job, career, and family Satisfaction in relation to workplace support. Journal of Family Issues, 40(18), 2893-2921.
Gaither, C. A., Kahaleh, A. A., & Doucette, W. R. (2008). A modified model of pharmacists’ job stress: The role of organizational, extra-role, and individual factors on work-related outcomes. Research in Social and Administrative Pharmacy, 4, 231–243.
Giga, S. I. (2001). The implied employment relationship: investigating the effect of psychological contract violation on employ wellbeing. Htt://www.yahoo.com.
Grandey, A. A., & Cropanzano, R. (1999). The Conservation of Resources Model Applied to Work–Family Conflict and Strain. Journal of Vocational Behavior, 54, 350–370.
Guillén AM, Dahl S-Å. Quality of work in the European Union: Concept, data and debates from a transnational perspective: Peter Lang; 2009.
Greenhaus JH, Collins KM, Shaw JD. (2003).The relation between work-family balance and quality of life. Journal of Vocational Behavior. 2003 Dec; 63(3): 510-531.
Greenhaus, Jh; Beutell, Nj. (1985). "Sources of conflict brtween work and family roles". Academy of Mannagement Review,10:76-88.
Joshi, sunil, et al. (2000). Work life balance: a case of social responsibility or competitive advantage? www. worklifebalance. com.
Jones, E; Chonko, L; Rongarajan, D; and Robert, J. (2007). The role of role overload on job attitudes, turnover intention, and sale person performance. Journal of Business Research, Elsevier, vol. 60(7)
Judge, T. A. & Colquitt J. A. (2004). Organizational Justice and Stress: The Mediating Role of Work–Family Conflict. Journal of Applied Psychology, 89(3), 395–404.
Khuong MN, Yen VH. (2016). Investigate the Effects of Job Stress on Employee Job Performance--A Case Study at Dong Xuyen Industrial Zone, Yietnam. International Journal of Trade, Economics and Finance. 2016; 7(2):31.
Lee. D., & Sirgy, M. (2018). What Do People Do to Achieve Work–Life Balance? A formative conceptualization to help develop a metric for large-scale quality-of- life surveys. Social Indicators Research, 138(3), 771-791.
Mas – Machuca. M., & Berbegal Mirabent, J. (2016). Work-life balance and its relationship with organizational pride and job satisfaction. Journal of Managerial Psychology, 31(2), 586-603.
Mesler R.Capobianco, M. (2001). Psychosocial factors associated with job stress. Stress News, 2001; 13(4):1-4.
Oreyzi H, Javanmard S, Nouri A. (2014). Relationship of Work-Family Conflict with Organizational Justice, Organizational Commitment and Vitality, by Considering the Role of Expatriate and Normal Work Schedules. JSR. 2014; 15(56), 105-115.
Parker, J.D.A. (2000). Handbook of emotional intelligence .san Fransisco: Josey Bass.
Rantanen, J; Kinunen.U; Feldt, T; and Pulkinen, L. (2008). Work-family conflict and psychology well-being: stability and cross-lagged relation within one and six year folow-ups. Journal of vocational behavior, 73(1), 37-51.
Smith TD, Hughes K, DeJoy DM, Dyal MA. (2018). Assessment of relationships between work stress, work-family conflict, burnout and firefighter safety behavior outcomes. Safety Science. 2018; 103: 287-292.
Specter, P. E. (1997). Job satisfaction: Application۹ Assessment, cause, and consequence. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Srivastava S, Pathak D. (2016). Investigating the mediating effect of psychological empowerment on quality of work life-organisational commitment relationship: a study on Indian IT sector managers. International Journal of Management Development. 2016; 1(3): 196. doi: 10.1504/ijmd. 2016.076551
Tekingündüz S, Kurtuldu A, Eğilmez Ç. (2016). The analysis of the effects of social support, job alienation and job stress on labour performance Sosyal destek, işe yabancılaşma ve iş stresinin işgören performance üzerindeki etkisinin incelenmesi. Journal of Human Sciences. 2016; 13(1): 683-694
Timareh M, Rahimi M, Abbasi P, Rezaei M, Hyaidarpoor S. (2012). [Quality of life in diabetic patients referred to the diabete research Center in Kermanshah]. J Kermanshah Univ Med Sci. 2012;16(1):63-9.
Tolbert, M. D. (2007). NO teacher left behind: A predictive model of teacher stress and coping. Unpublished Ph. D. Dissertation, University of South Carolina.
Tuttle, M. D. (2006). A closer look at the work hours and work/family relationship: The Moderating and Enhancing Effects of Fit. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Art